Na konferencji TEDx Rzeszów w styczniu 2023 opowiadaliśmy o efektywności energetycznej – najszybszej drodze do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.
Nie wolno nam czekać na nowe technologie
W grudniu 2021 naukowcy ogłosili że po raz pierwszy przeprowadzili fuzję jądrową, w której uzyskano więcej energii niż zużyto do jej rozpoczęcia. W mediach po raz kolejny pojawiły się informacje, że mamy oto wynalazek, który pozwoli nam powstrzymać katastrofę klimatyczną. Niestety to nieprawda. Nie wystarczy nam czasu. Doprowadzenie tego projektu do poziomu elektrowni potrwa dekady, o ile w ogóle się uda. A my musimy przestać pompować gazy cieplarniane do atmosfery bardzo szybko. Na szczęście mamy wiele działających już dzisiaj technologii. Musimy tylko zacząć z nich korzystać.
Od czego zależą emisje gazów cieplarnianych
W dużym uproszczeniu emisje CO2 zależą od:
- Populacji - więcej ludzi to większe emisje
- Zamożności - bogaci emitują dużo więcej niż biedni
- Udziału paliw kopalnych w produkcji energii
- Energochłonności wytwarzania dóbr i usług
Zmiany populacji i PKB nie pomogą
W przypadku dwóch pierwszych czynników nie możemy liczyć na zmiany obniżające emisje. Globalna populacja będzie co prawda spadać, ale dopiero pod koniec wieku, na razie rośnie. Ludzie będą też chcieli żyć dostatniej, zwłaszcza ludzie biedni.
Szansa – masowe inwestycje OZE i atom
Możemy mocno zmienić sposób pozyskiwania energii i to jak efektywnie jej używamy. I to za pomocą istniejących technologii. Jeśli energię uzyskujemy ze spalania węgla, to emitujemy CO2, a jeśli ze źródeł odnawialnych albo z atomu, to te emisje są dużo mniejsze. Zatem potrzebujemy szybko inwestować w źródła odnawialne oraz w energię jądrową.
Elektrownie jądrowe budujemy już od 70 lat. Dzisiaj przeżywają wielki renesans, bo do decydentów dociera stopniowo, że za pomocą samego OZE nie da się zdekarbonizować gospodarki. Pojawiają się tu ciekawe innowacje. Amerykański regulator energii jądrowej dopuścił produkcję małych reaktorów – SMR. Mamy też coraz lepsze panele fotowoltaiczne.
Zatem za pomocą technologii, które już dzisiaj mamy możemy bardzo mocno zredukować udział paliw kopalnych. Tym samym nie jest problem techniczny, tylko polityczny – musimy chcieć to zrobić.
Efektywność energetyczna – najszybciej i najtaniej
Im więcej energii trzeba zużyć, żeby coś wyprodukować, tym więcej emisji to powoduje. Mamy mnóstwo technologii i nowych i starych, którymi możemy poprawić efektywność. Te metody są jednocześnie tanie i dają bardzo szybkie efekty. To są najszybsze metody ograniczania emisji. A ponieważ mamy bardzo mało czasu musimy zacząć z nich korzystać – na każdym poziomie – konsumentów, firm, samorządów i rządów.
Czasami to są proste rzeczy. Tramwaje, autobusy, rowery są bardziej efektywne od samochodów. My – obywatele powinniśmy z nich korzystać, a samorządy powinny do tego zachęcać, budując nowe linie tramwajowe i ścieżki rowerowe, dotując bilety.
Jeszcze bardziej nieefektywne jest podróżowanie samolotem. Zdecydowanie nie powinniśmy tyle latać. Rządy powinny przestać dotować linie lotnicze, a wspierać koleje. To nie jest normalne, że za lot za granicę nie zapłacimy VAT-u, a za przejazd koleją już tak. Na paliwo do autobusu obowiązuje wysoka akcyza, a na paliwo do samolotu już nie.
Oszczędne technologie
Od dawna mamy do dyspozycji wiele wynalazków, które zmniejszają zużycie energii. Fritz Stastny wynalazł styropian 70 lat temu. Mads Clausen wynalazł termostaty grzejnikowe też 70 lat temu.
Duże oszczędności przynosi wymiana przestarzałego sprzętu
- Żarówki LED to oszczędność to ok. 80%.
- Nowoczesne lodówki - 40%
- Pompa ciepła – 60% w porównaniu do kotła
- Kocioł kondensacyjny – 15 - 20% w porównaniu do klasycznego kotła
Tymczasem jedna na trzy szkoły w Polsce w ogóle nie ma termostatów, a wiele z tych co je mają, nie wykorzystuje ich prawidłowo. A tylko mniej niż co 10-ta wdrożyła inteligentną regulacja ogrzewania.
Inteligentna regulacja ogrzewania
Szkoły, biura, urzędy są wykorzystywane przez około 30% czasu, a często są ogrzewane równo przez całą dobę, 7 dni w tygodniu. Wystarczy, że wyposażymy budynek w czujniki temperatury, mały komputer i odpowiednie oprogramowanie aby obniżyć temperaturę w nocy i w weekend i wyliczyć kiedy musimy go zacząć rozgrzewać, żeby jak dzieci wrócą do szkoły było tam już ciepło.
Do niedawna takie systemy działały tylko w dużych, nowoczesnych biurowcach, gdyż były drogie. Ta technologia tanieje i dzisiaj opłaca się je instalować także w mniejszych budynkach. Oszczędzamy w ten sposób od 10, nawet do 30% energii.
Bardzo wiele możliwości oszczędzania jest w przemyśle
Kryzys energetyczny spowodował, że wiele firm szuka oszczędności. Stawiają na smart manufacturing, czyli optymalizację procesów z zastosowaniem informatyki. Modernizowane są silniki w maszynach, tak, dopasowywały moc do określonego zadania. Produkcja chemiczna jest sprawniejsza dzięki nowym katalizatorom.
Tam gdzie wytwarza się ciepło albo energię elektryczną firmy stawiają na kogenerację – czyli wytwarzania ich obu na raz. To ogromne oszczędności. W klasycznej elektrowni ok. 60% energii ucieka w postaci ciepła.